همه چیز درباره رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی

رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی که پیشتر با نام مهندسی کشاورزی-صنایع غذایی شناخته میشد، یکی از رشته های علوم تجربی است که به بررسی فرآیندهای علمی و تکنولوژیکی در تولید، نگهداری، بستهبندی و توزیع مواد غذایی میپردازد. این رشته با ترکیب علوم پایه مانند شیمی و زیستشناسی و فناوریهای پیشرفته، در جهت افزایش کیفیت، ایمنی و ماندگاری محصولات غذایی گام برمیدارد. فارغالتحصیلان این رشته توانایی طراحی خطوط تولید، کنترل کیفیت مواد غذایی و بهینهسازی فرآیندهای تولید را خواهند داشت.
تیم حسین بنائی با هدف ارائه خدمات مشاوره تحصیلی در تمامی حوزهها، از انتخاب رشته تا معرفی بازار کار، در کنار شماست تا با آگاهی کامل بهترین تصمیمها را برای آینده تحصیلی و شغلی خود بگیرید. اگر به دنبال اطلاعات دقیق درباره رشته علوم و صنایع غذایی و شرایط تحصیل در آن هستید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
معرفی رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی و اهمیت آن
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی یک شاخه از علم است که به مطالعه و کاربرد فرآیندهای مختلف در تولید، فرآوری، بستهبندی، نگهداری و کنترل کیفیت مواد غذایی میپردازد. فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در بخشهای مختلفی مانند صنعت تولید مواد غذایی، آزمایشگاههای کنترل کیفیت، شرکتهای بستهبندی و حتی در تحقیق و توسعه فعالیت کنند.

کارکردهای رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی
- تجهیز ماشینآلات صنایع غذایی: دانشجویان این رشته با تجهیز و بهینهسازی ماشینآلات صنایع غذایی آشنا میشوند تا فرآیندهای تولید مواد غذایی با کیفیت بالا و بازدهی بیشتر انجام شود.
- تبدیل محصولات دامی و زراعی به فرآوردههای غذایی: این رشته به مهارتهای لازم برای تبدیل محصولات خام به فرآوردههای قابل مصرف مانند لبنیات، کنسروها و سایر مواد غذایی میپردازد.
- نظارت بر نگهداری و بستهبندی: نظارت بر روشهای صحیح نگهداری و بستهبندی مواد غذایی یکی از مهمترین وظایف دانشآموختگان این رشته است.
- کنترل کیفیت و رعایت استانداردها: نظارت بر رعایت استانداردهای بهداشتی، ایمنی و کیفیت مواد غذایی از دیگر کارکردهای مهم آن است تا اطمینان حاصل شود که مواد غذایی عرضهشده برای مصرف انسان سالم و مطمئن هستند.
دروس رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی در مقطع کارشناسی شامل 140واحد درسی است که دانشجویان باید این واحدها را در مدت 4سال تحصیلی و در 8 ترم به پایان برسانند.
دروس ترم یک | دروس ترم دو | دروس ترم سه | دروس ترم چهار |
ریاضییات عمومی | شیمی آلی | آمار و احتمالات | شیمی مواد غذایی2 |
ریاضییات شیمی | رسم فنی و نقشه کشی | بیوشیمی عمومی | طرح آزمایشات در صنایع غذایی |
فیزیک عمومی | شیمی تجزیه | علوم پایه کشاورزی | میکروبیولوژی مواد غذایی 2 |
بیولوژی سلولی | میکروبیولوژی عمومی | شیمی مواد غذایی1 | اصول مهندسی صنایع غذایی 2 |
زبان فارسی | کاربرد کامپیوتر | میکروبیولوژی مواد غذایی1 | تکنولوژی پس از برداشت |
اندیشه اسلامی1 | زبان انگلیسی | درس عمومی ( اندیشه عمومی 2) | عملیات کارگاهی |
درس عمومی (اخلاق اسلامی با آیین زندگی) |

دروس ترم پنج | دروس ترم شش | ترم تابستان | دروس ترم هفت | دروس ترم هشت |
تجزیه مواد غذایی | عملیات واحد در مهندسی صنایع غذایی | کارورزی1 | کنسرو سازی | کنترل کیفیت مواد غذایی |
اصول مهندسی صنایع غذایی 2 | تکنولوژی غلات | تکنولوژی روغن های خوراکی | اقتصاد و مدیریت صنعتی | |
اصول نگهداری مواد غذایی | تغذیه | تکنولوژی قند | کارورزی 2 | |
تکنولوژی شیر و فراورده ها 1 | تکنولوژی شیر و فرآورده ها 2 | اصول بسته بندی مواد غذایی و بیولوژیک | درس تخصصی اختیاری | |
درس تخصصی اختیاری | تکنولوژی گوشت و شیلات | اصول طراحی کارخانجات صنایع غذایی (درس تخصصی اختیاری) | درس تخصصی اختیاری | |
درس عمومی( تربیت بدنی 1) | صنایع آشامیدنی ها | درس عمومی (تفسیر موضوعی قرآن) | درس عمومی (دانش خانواده و جمعیت) | |
درس عمومی(انقلاب اسلامی ایران) | درس عمومی(تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی یا تاریخ تحلیلی صدر اسلام) |
گرایش های کارشناسی ارشد رشته علوم صنایع غذایی
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی به طور کلی چهار گرایش اصلی دارد که هر کدام از آنها اهمیت ویژهای در صنایع غذایی دارند.
گرایش شیمی مواد غذایی
یکی از مهمترین گرایشهای ارشد این رشته است که به تحلیل و بررسی ساختار شیمیایی مواد غذایی میپردازد و دروس پایهای مرتبط با شیمی نقش اصلی را ایفا میکنند. دانشجویانی که علاقهمند به یادگیری مباحث شیمی و فرآیندهای تولید و بستهبندی مواد غذایی هستند، این گرایش را انتخاب میکنند. فعالیتهای آزمایشگاهی و تحقیقات بنیادی در این زمینه اهمیت زیادی دارد و در کنار آن، ارتباط این گرایش با سایر گرایشها مانند فناوری مواد غذایی نیز به وضوح مشاهده میشود.
گرایش مهندسی صنایع غذایی
بر مبنای اصول و محاسبات پیچیده مرتبط با فرآیندهای تولید و فرآوری مواد غذایی استوار است. چنین گرایشی به افرادی که توانایی انجام محاسبات سنگین و دقت بالا دارند، توصیه میشود. مهندسان صنایع غذایی در این حوزه، مدلسازی فرآیندهای مختلف تولید مواد غذایی، طراحی و بهینهسازی خطوط تولید در کارخانهها و افزایش کارایی فرآیندها را بر عهده دارند.
این گرایش از رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی به مهندسین این امکان را میدهد تا با استفاده از علم و فناوری، فرآیندهای تولید را بهینهسازی کرده و محصولات غذایی با کیفیت و ایمنتری تولید کنند.

گرایش فناوری مواد غذایی یا تکنولوژی مواد غذایی
برای افرادی که به مباحث تکنولوژیکی، طراحی تجهیزات و ماشینآلات فرآوری مواد غذایی، و تحقیق در زمینه توسعه خطوط تولید علاقهمند هستند، مناسب است. این گرایش رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی تمرکز اصلی خود را بر فرآیندهای تولید و توسعه محصولات غذایی، به ویژه طراحی و بهینهسازی تجهیزات، قرار داده است.
این دورهها به دانشجویان کمک میکنند تا با استفاده از علم و فناوریهای نوین، فرآیندهای تولید مواد غذایی را بهینهسازی کنند و محصولات ایمن، با کیفیت و مبتنی بر نیازهای بازار تولید نمایند.
گرایش زیست فناوری (میکروبیولوژی مواد غذایی)
یکی از گرایشهای نوین و پیشرفته در صنعت غذا است. این گرایش مناسب افرادی است که علاقهمند به دروس زیستشناسی و میکروبیولوژی هستند و ویژگیهایی چون صبر، دقت و حوصله بالا دارند.
در این گرایش، از سلولهای زنده برای تولید مواد غذایی با ویژگیهای بهتر از جمله طعم، بو، بافت و قابلیت نگهداری بیشتر استفاده میشود. علاوه بر این، کار در آزمایشگاههای صنایع غذایی و آزمایشگاههای تخصصی میکروبیولوژی نقش بسیار مهمی دارد. هدف اصلی آن، استفاده از فرآیندهای زیستی برای بهبود کیفیت و مدت زمان نگهداری محصولات غذایی است. این تکنیکها همچنین در تولید غذاهای عملکردی و تقویت شده با ویژگیهای خاص، مانند پروبیوتیکها، کاربرد گستردهای دارند.
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی برای چه کسانی مناسب است؟
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی برای افرادی مناسب است که به نکات ظریف بهداشتی چرخه تولید و نگهداری فرآوردههای غذایی توجه داشته باشند و اهمیت آنها را درک کنند. این رشته نیاز به کار گروهی و توانایی تعامل با دیگران دارد؛ بنابراین افرادی که به کار تیمی علاقهمند هستند، میتوانند در این حوزه موفق باشند.

داشتن توان جسمی مناسب و دقت بالا در جزئیات از دیگر ویژگیهای ضروری برای این رشته است. افرادی که حوصله انجام محاسبات پیچیده، یادگیری انواع نرمافزارها و آشنایی با دستگاههای آزمایشگاهی پیچیده را دارند، میتوانند به راحتی در آن پیشرفت کنند.
پیشزمینه علمی در مباحث رشته شیمی و زیست نیز برای موفقیت در مهندسی صنایع غذایی بسیار مهم است. در نهایت، افرادی که توان و حوصله حضور طولانی مدت در کارخانجات و صنایع مختلف را دارند، میتوانند به خوبی فعالیت کنند.
شغل های مرتبط به رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی
این رشته از اهمیت بالایی برخوردار است بهویژه در دنیای امروز که جمعیت جهان به سرعت در حال افزایش است و نیاز به مواد غذایی با کیفیت و سالم بیش از پیش احساس میشود. فارغ التحصیلان رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی میتوانند یکی از شغل های زیر را انتخاب کنند:
- مدیریت: مدیر واحدهای نگهداری، فرآوری و تولیدی صنایع غذایی
- مسئول فنی: نظارت بر مراحل تولید، از تهیه مواد اولیه تا بستهبندی و توزیع کالا.
- مسئول آزمایشگاه و مدیر تولید: مسئولیت مدیریت و نظارت بر فرآیند تولید در کارخانههای مواد غذایی.
- خود اشتغالی: راهاندازی کارخانههای خصوصی با استفاده از سرمایه شخصی یا جذب وام و سرمایهگذاری.
- فرصتهای شغلی در سازمانها و وزارتخانهها: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت جهاد سازندگی، وزارت کشاورزی و وزارت بازرگانی.
- فرصتهای شغلی در شرکتها و سازمانهای تخصصی: انستیتو پاستور ایران، شرکت سهامی شیر ایران، سازمان شیلات ایران و مرکز توسعه صادرات ایران.

جمع بندی
رشته علوم و مهندسی صنایع غذایی ترکیبی از دانشهای پایهای و تخصصی است که در زمینه تولید، فرآوری، بستهبندی، نگهداری و توزیع مواد غذایی به کار میرود. دانشجویان این رشته علاوه بر آشنایی با فرآیندهای مختلف تولید و مهندسی مواد غذایی، با مسائل بهداشتی، محیط زیستی و قوانین بینالمللی مرتبط با صنعت غذا نیز آشنا میشوند.
اگر شما علاقهمند به ادامه تحصیل یا ورود به بازار کار در این رشته هستید، مشاوره تخصصی میتواند به شما در انتخاب مسیر درست و تصمیمگیریهای مهم کمک کند. مشاوران ما در زمینه علوم و مهندسی صنایع غذایی آمادهاند تا با ارائه مشاورههای کاربردی، به شما در دستیابی به اهداف تحصیلی و شغلیتان یاری رسانند. برای مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر با ما تماس بگیرید.