آشنایی کامل با رشته شیمی؛ گرایش و بازارکار
رشته شیمی به عنوان یکی از پایههای اساسی علوم طبیعی، به مطالعه مواد و ترکیبات شیمیایی، ساختار، خواص و رفتار آنها میپردازد. در این میان، شیمی محض به بررسی عمیق و دقیق اصول و قوانین بنیادی شیمی اختصاص دارد و نقش مهمی در درک بهتر فرآیندهای شیمیایی و سنتز مواد جدید ایفا میکند. از سوی دیگر، شیمی کاربردی با هدف استفاده از این دانش در حل مسائل عملی و توسعه فناوریها، ارتباط مستقیمتری با نیازهای جامعه دارد و مسیرهای خلاقانهای را برای تحقیق و توسعه پیش روی دانشجویان قرار میدهد.
اگر شما نیز به این حوزه جذاب علاقهمندید و در انتخاب مسیر تحصیلی و شغلی خود نیاز به مشورت دارید، مجموعه مشاوره حسین بنایی میتواند همراهی مطمئن و دقیق باشد.
معرفی رشته شیمی و گرایش های آن
رشته شیمی درک ما را از جهان طبیعی افزایش داده و نقش مهمی در توسعه فناوریهای مدرن ایفا میکند. بسیاری از محصولات صنعتی و روزمره از جمله داروها، مواد غذایی، پلاستیکها و سوختها با استفاده از دانش شیمی تولید میشوند. این رشته در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاههای مختلف ارائه میشود و چهار گرایش اصلی دارد.
شیمی آلی
ترکیبات کربندار و واکنشهای آنها را بررسی کرده و اهمیت زیادی در تکنولوژی دارد؛ زیرا مواد متنوعی مانند داروها، پلاستیکها، رنگها و حتی ترکیبات غذایی را شامل میشود. دروس این گرایش شامل مباحثی مانند تعیین ساختار ترکیبات آلی، مطالعه واکنشها و توسعه روشهای سنتز ترکیبات جدید است. دانشجویان میتوانند در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاههای دولتی، آزاد و پیام نور به تحصیل ادامه دهند. پذیرش بهصورت آزمونی یا بدون آزمون (با سوابق تحصیلی) صورت میگیرد.
شیمی معدنی
رشته شیمی معدنی به بررسی ترکیبات غیرآلی و خواص آنها میپردازد که شامل عناصر و ترکیبات معدنی، ساختارها و واکنشها خواهد شد. مواد مورد نظر در این شاخه اغلب ترکیباتی غیر از هیدروکربنها هستند (بهجز مواردی خاص مانند اکسیدهای کربن).
شیمی تجزیه
شیمی تجزیه به روشهای جداسازی، شناسایی و اندازهگیری اجزای یک ماده پرداخته و نقشی محوری در علوم مختلف دارد. این گرایش برای تعیین اجزای شیمیایی مواد طبیعی یا مصنوعی ضروری است. ابزارها و تکنیکهای آن شامل طیفسنجی، کروماتوگرافی و الکتروشیمی بوده و در صنایع دارویی، غذایی، محیط زیست و بسیاری از حوزههای تحقیقاتی کاربرد دارد.
شیمی فیزیک
از بنیادیترین شاخههای رشته شیمی است که از قوانین فیزیک و ریاضی برای توجیه پدیدههای شیمیایی استفاده میکند. در این گرایش موضوعاتی مانند ترمودینامیک، سینتیک شیمیایی و خواص مغناطیسی و الکتریکی مواد بررسی میشوند. شیمی فیزیک با استفاده از روشهای پیشرفتهای مانند اسپکتروسکوپی و شیمی کوانتومی به مطالعه رفتار سیستمهای شیمیایی میپردازد.
دروس رشته شیمی محض و شیمی کاربردی
گرایش شیمی محض بیشتر بر مباحث نظری و بنیادی شیمی تمرکز دارد و دروس تخصصی آن شامل موضوعاتی نظیر شیمی آلی فلزی، شیمی کوانتومی و طیفسنجی مولکولی است که پایههای علمی برای پژوهش و آموزش را تقویت میکند.
در مقابل، گرایش شیمی کاربردی به حل مسائل عملی و کاربردی در صنایع مختلف میپردازد. دروس تخصصی آن شامل اصول صنایع شیمیایی، شیمی صنعتی و اصول تصفیه آب و پسابهای صنعتی است که به دانشجویان مهارتهای مورد نیاز برای کار در صنایع را میآموزد.
دروس تخصصی شیمی محض | دروس مشترک در گرایشهای رشته شیمی | دروس تخصصی شیمی کاربردی |
شیمی آلی فلزی | ریاضی عمومی | گرافیک و نقشهخوانی |
مبانی شیمی کوانتومی | فیزیک پایه | اصول صنایع شیمیایی |
طیفسنج مولکولی | شیمی عمومی | اصول محاسبات شیمی صنعتی |
کاربرد طیفسنجی در شیمی آلی | معادلات دیفرانسیل | کارآموزی تابستانی |
شیمی فیزیک آلی | شیمی آلی | شیمی صنعتی |
جداسازی و شناسایی ترکیبات آلی | شیمی تجزیه | گزارشنویسی و سمینار |
روش استفاده از متون علمی شیمی | شیمی تجزیه دستگاهی | اصول تصفیه آب و پسابهای صنعتی |
شیمی فیزیک | خوردگی فلزات | |
شیمی معدنی | ||
زبان تخصصصی شیمی | ||
مبانی کامپیوتر و برنامهنویسی | ||
کارگاه یا شیشهگری |
تفاوت رشته شیمی با مهندسی شیمی چیست؟
رشته شیمی و مهندسی شیمی از یک ریشه مشترک سرچشمه میگیرند؛ اما در ماهیت و اهداف تفاوتهای قابلتوجهی دارند. شیمی علمی بنیادی بر کشف و درک پدیدههای شیمیایی متمرکز است در حالی که مهندسی شیمی این دانش را به ابزار و فناوریهای صنعتی تبدیل میکند.
دانشجویان شیمی بیشتر دروس تخصصی شیمی مانند شیمی آلی و معدنی را مطالعه میکنند ولی مهندسان شیمی علاوه بر شیمی، مباحثی همچون دینامیک سیالات و طراحی فرآیندها را نیز میآموزند. شیمیدانها اغلب در مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهها فعالیت کرده و بر پژوهش و توسعه علمی متمرکز خواهند بود اما مهندسان شیمی در صنایع بزرگ مانند پالایشگاهها، پتروشیمیها و کارخانههای تولید مواد شیمیایی مشغول به کارند و وظیفه طراحی و مدیریت فرآیندهای تولیدی را بر عهده دارند.
بازار کار رشته شیمی چگونه است؟
با توجه به نیاز روزافزون صنایع به متخصصان شیمی، فارغالتحصیلان این رشته میتوانند نقش مؤثری در توسعه صنایع، بهبود کیفیت محصولات و حفاظت از منابع ایفا کنند. همچنین فرصتهای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، امکان ورود به حوزههای تخصصیتر و آموزشی را فراهم میکند.
فرصتهای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، امکان ورود به حوزههای تخصصیتر و آموزشی را فراهم میکند. رشته شیمی با توجه به تنوع بالای زمینههای فعالیت، یکی از رشتههای کاربردی با بازار کاری گسترده است که با علاقه و پشتکار میتواند فرصتهای شغلی و تحقیقاتی جذابی را برای فارغالتحصیلان خود به ارمغان آورد:
- صنایع و تولید: کار در پالایشگاههای نفت و پتروشیمی، صنایع پلیمر، رنگ، پلاستیک، لاستیک، رزین و الیاف، تولید و نظارت در صنایع دارویی، بهداشتی و شویندهها، تولید رنگهای طبیعی و کاربردی در صنعت فرش.
- کنترل کیفیت و محیط زیست: مسئولیت آزمایشگاههای کنترل کیفیت در کارخانهها، نظارت بر کیفیت محصولات غذایی و منابع آب، مانند کنترل آلودگی، دفع زبالههای صنعتی و آفات.
- تحقیق و توسعه: اجرای پروژههای تحقیقاتی در مراکز علمی و صنعتی، ارائه راهکارهای علمی برای بهبود کیفیت و کمیت محصولات، همکاری در صنایع استخراج معادن برای بهینهسازی فرآیندها.
- استخدام آموزش و پژوهش: تدریس در دانشگاهها، مدارس و موسسات آموزشی، پژوهش در دانشگاهها و موسسات تحقیقاتی برای توسعه دانش شیمی.
- فروش و خدمات آزمایشگاهی: همکاری با شرکتهای فروش مواد و تجهیزات آزمایشگاهی، اپراتوری دستگاههای آنالیز کمی و کیفی.
- سازمانها و نهادها: فعالیت در سازمان استاندارد، سازمان محیط زیست و معاونت غذا و دارو.
رشته شیمی برای چه کسانی مناسب است؟
رشته شیمی برای افرادی مناسب است که به علم و تحلیل علاقهمند هستند و از ترکیب مهارتهای ذهنی و استدلالی لذت میبرند. برخلاف تصور رایج که آن را تنها علمی حفظی میدانند، این رشته بر پایه تحلیل، درک مفاهیم و استدلال منطقی استوار است. دانشجویان موفق در این رشته باید در دروس شیمی، ریاضی و فیزیک قوی باشند و از مطالعه این حوزه خسته نشوند. همچنین، علاقه به آزمایش، تحقیق و یادگیری مداوم از ویژگیهای ضروری برای ورود به این رشته است.
این رشته از داوطلبان گروه ریاضی و فنی و علوم تجربی پذیرش میکند. انتخاب بین گرایشهای محض و کاربردی به علایق، اهداف و توانمندیهای فرد بستگی دارد. اگر علاقهمند به پژوهشهای بنیادی و توسعه دانش علمی هستید و از پرداختن به مفاهیم نظری لذت میبرید، شیمی محض انتخاب مناسبی برای شما است؛ اما اگر به حل مسائل عملی، کاربرد علم شیمی در صنایع و تاثیرگذاری مستقیم در زندگی روزمره علاقه دارید، شیمی کاربردی برایتان بهتر خواهد بود.
نتیجه و جمعبندی
رشته شیمی از علوم پایه، نقش مهمی در پیشرفتهای علمی، صنعتی و زیستمحیطی دارد. شیمی محض بر پژوهشهای نظری تمرکز دارد ولی شیمی کاربردی به حل مسائل عملی و صنعتی میپردازد. بازار کار آن شامل صنایع شیمیایی، داروسازی، نفت و گاز، محیط زیست و فناوریهای نوآورانهای چون نانوتکنولوژی است.
اگر هنوز درگیر آزمون و خطا هستید، باید بدانید که رقبا با مشاوران متخصص، راه چندساله را چندماهه میروند؛ پس برای راهنمایی بیشتر جهت ورود به این رشته یا یافتن فرصتهای تحصیلی و شغلی مناسب، با ما در تماس باشید. ما آمادهایم تا شما را در رسیدن به اهداف علمی و حرفهایتان همراهی کنیم!