تفاوت سهمیه مناطق در کنکور: نحوه محاسبه سهمیه مناطق
تفاوت سهمیه مناطق در کنکور سراسری چیست و چرا اهمیت دارد؟ این سهمیه یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر رتبه و انتخاب رشته داوطلبان به شمار میرود. هدف از تعیین سهمیه مناطق، ایجاد عدالت آموزشی و جبران نابرابری در امکانات تحصیلی بین نقاط مختلف کشور است. هر داوطلب بر اساس محل تحصیل سه سال آخر دبیرستان، در یکی از مناطق ۱، ۲ یا ۳ قرار میگیرد و همین تفاوت سهمیه مناطق میتواند مسیر موفقیت تحصیلی او را تغییر دهد.
در ادامه این مقاله سایت حسین بنائی و بررسی آخرین تغییرات سهمیه مناطق در سال ۱۴۰۵، به معرفی جزئیات سهمیههای مناطق ۱، ۲ و ۳، نحوه تاثیر آنها بر انتخاب رشته و نکات کلیدی برای داوطلبان میپردازیم.
سهمیه مناطق چیست؟
سهمیه مناطق به سه منطقه اصلی تقسیم میشود: منطقه ۱، منطقه ۲ و منطقه ۳. دانشآموزانی که در مناطق کمتر برخوردار تحصیل کردهاند، شانس بیشتری برای ورود به دانشگاه پیدا کنند. دانستن تفاوت سهمیه مناطق در کنکور میتواند مسیر انتخاب رشته شما را کاملا تغییر دهد.
- منطقه ۱: شامل شهرها و مناطقی است که امکانات آموزشی گسترده و کیفیت بالای مدارس دارند. به عنوان مثال، شهرهای بزرگی مثل تهران و شیراز اغلب در این منطقه قرار میگیرند.
- منطقه ۲: مناطقی با سطح متوسط امکانات آموزشی.
- منطقه ۳: مناطق محرومتر و کمبرخوردار که امکانات آموزشی محدودتری دارند.
برای روشنتر شدن موضوع، تصور کنید دو داوطلب از دو منطقه مختلف در کنکور شرکت میکنند:
داوطلب A از منطقه ۱ است و به امکانات آموزشی گسترده، مدارس مجهز و کلاسهای تقویتی دسترسی دارد. در مقابل، داوطلب B از منطقه ۳ میآید؛ جایی که امکانات آموزشی محدودتر و فرصتهای یادگیری کمتر است. هرچند توان علمی این دو داوطلب ممکن است یکسان باشد، اما به دلیل تفاوت شرایط تحصیلی، سهمیه مناطق به کمک داوطلب منطقه ۳ میآید تا شانس بیشتری برای قبولی در دانشگاه داشته باشد. این سیاست به نوعی تلاشی برای ایجاد عدالت آموزشی میان داوطلبان سراسر کشور است.
تفاوت سهمیه مناطق در کنکور و نحوه محاسبه آن چگونه است؟
تأثیر تفاوت سهمیه مناطق در کنکور به این شکل است که نمره داوطلبان بر اساس منطقه محل تحصیل آنها با یک ضریب خاص تنظیم میشود. به بیان سادهتر، داوطلبانی که در مناطق کمبرخوردارتر (مثل منطقه ۳) تحصیل کردهاند، مقداری امتیاز مثبت دریافت میکنند تا فرصت برابرتری برای قبولی در دانشگاه داشته باشند. این ضرایب برای هر منطقه و گروه آزمایشی متفاوت بوده و هر سال ممکن است کمی تغییر کند. در سال ۱۴۰۵ نیز تفاوت سهمیه مناطق در کنکور تقریبا به همین شکل اعمال میشود.
- منطقه ۱: ضریب ۰ (نمره بدون تغییر)
- منطقه ۲: ضریب حدود ۲ تا ۳ درصد
- منطقه ۳: ضریب حدود ۵ درصد
برای مثال فرض کنید یک داوطلب در منطقه ۳ در رشته ریاضی شرکت کرده و نمره کل او ۶۵۰۰ از ۱۰ هزار است. با توجه به ضریب سهمیه نمره اصلاح شده به صورت زیر است:
۶۸۲۵= ۳۲۵+ ۶۵۰۰= (۰.۵ × ۶۵۰۰) = نمره اصلاح شده
همین نمره اصلاحشده، در انتخاب رشته و رتبه نهایی داوطلب تاثیر مستقیم دارد؛ بنابراین، تفاوت سهمیه مناطق در کنکور میتواند تغییر زیادی در نتیجه نهایی ایجاد کند.
تفاوت سهمیه در مناطق کنکور سراسری: منطقه ۱، ۲ و ۳
داوطلبان کنکور صرفا با افرادی که در همان سهمیه منطقه خود قرار دارند، مقایسه و رتبهبندی میشوند. این مکانیسم باعث میشود که داوطلب یک منطقه محروم (منطقه ۳) برای قبولی در یک رشته مشخص، نیاز به درصد یا تراز کمتری نسبت به داوطلب یک منطقه برخوردار (منطقه ۱) داشته باشد؛ زیرا سطح رقابت در منطقه ۳ عموما آسانتر است.
دانستن این نکته ضروری است که سهمیه منطقه ۳ به دلیل پایینترین سطح رقابت، شانس قبولی بیشتری را برای داوطلب فراهم میکند، در حالی که سهمیه منطقه ۱ بیشترین و منطقه ۲ سطح رقابت متوسطی را دارد.
سهمیه بر چه اساسی تعیین میشود؟
تعیین سهمیه بر اساس محل تحصیل سه سال آخر دورهی متوسطه (سالهای دهم، یازدهم و دوازدهم) انجام میشود. برای جلوگیری از سوءاستفادههای احتمالی، قانون “منطقه مرفه” وضع شده است: بر اساس این قانون اگر داوطلبی سه سال آخر تحصیل خود را در مناطق مختلفی گذرانده باشد، مرفهترین منطقه (پایینترین عدد) محل تحصیل، به عنوان سهمیه نهایی او در نظر گرفته میشود. به عنوان مثال، اگر فردی دو سال در منطقه ۳ و یک سال در منطقه ۱ درس خوانده باشد، سهمیه او منطقه ۱ خواهد بود.
همچنین، داوطلبانی که معلولیت دارند یا حداقل دو سال از سه سال آخر تحصیل خود را در خارج از کشور گذراندهاند، مشمول سهمیه منطقه ۳ میشوند. این قوانین و تفاوت سهمیه مناطق در کنکور بیان میکند که شرایط و امکانات آموزشی هر داوطلب، به طور واقعی در تعیین سهمیه او منعکس شود تا رقابت عادلانهتر باشد.
کلیه داوطلبان دارای معلولیتهای جسمی و حسی (شامل نابینایان، ناشنوایان، نیمهبینایان، نیمهشنوایان و معلولین جسمی-حرکتی) که وضعیت معلولیت خود را در فرم ثبتنام مشخص و مدارک لازم را ارسال کرده باشند، جزو سهمیه منطقه ۳ محسوب میشوند.
تفاوت سهمیه مناطق در کنکور: اعمال سهمیه صرفا در گزینش بومی
سهمیه مناطق (۱، ۲، ۳) و سهمیه خانواده شهدا، ابزارهایی هستند که برای عادلانهسازی رقابت در کنکور سراسری به کار میروند؛ اما این سهمیهها تنها در کُد رشته محلهایی فعال میشوند که داوطلب، بومی آن رشته محل محسوب شود.
به عبارت سادهتر، تفاوت سهمیه مناطق در کنکور در نحوه گزینش شما تنها زمانی آشکار میشود که محل انتخابی شما در دایره «بومی» تعریف شده برای آن رشته (اعم از بومی استانی، ناحیهای یا قطبی) قرار گیرد. اگر رشته محلی خارج از این دایره بومی باشد، سهمیه منطقه شما نادیده گرفته شده و در رقابت با سایر داوطلبان در سهمیه آزاد (بدون اولویت منطقه) قرار میگیرید. مثال زیر را بخوانید تا بهتر متوجه شوید:
داوطلبی را در نظر بگیرید که بومی استان یزد است و سهمیه منطقه ۳ دارد (کمرقابتترین سهمیه). او قصد انتخاب رشته مهندسی معماری را دارد که نوع گزینش آن معمولا ناحیهای است (چند استان مجاور یک ناحیه بومی را تشکیل میدهند). داوطلب چون بومی ناحیه است، فقط با سایر داوطلبان منطقه ۳ که بومی این ناحیه هستند، رقابت کرده و شانس قبولی بالاتری دارد. همین داوطلب برای دانشگاههای تهران و زنجان چون غیر بومی است سهمه منطقه ۳ اعمال نمیشود و باید با کل داوطلبان منطقه 1، 2 و 3 رقابت کند.
| وضعیت انتخاب رشته | نوع گزینش | اعمال سهمه منطقه ۳ | نتیجه رقابت |
| دانشگاه یزد، اصفهان، یا چهارمحال و بختیاری | بومی ناحیهای | اعمال میشود | داوطلب چون بومی ناحیه است، فقط با سایر داوطلبان منطقه ۳ که بومی این ناحیه هستند، رقابت کرده و شانس قبولی بالاتری دارد. |
| دانشگاه تهران، زنجان، یا زاهدان | غیربومی (غیرهمناحیه) | اعمال نمیشود | داوطلب چون بومی ناحیهی این استانها نیست، در سهمیه آزاد (غیربومی) با تمام داوطلبان (فارغ از سهمیه منطقه ۱، ۲ یا ۳) رقابت خواهد کرد و مزیت سهمیهاش را از دست میدهد. |
نکته مهم: قبل از انتخاب رشته، حتما نوع گزینش (بومی استانی، ناحیهای، قطبی یا کشوری) هر رشته محل را در دفترچه انتخاب رشته در سایت سازمان سنجش بررسی کنید تا مطمئن شوید سهمیه منطقهی شما اعمال میشود.
جمع بندی
در نهایت، تفاوت سهمیه مناطق در کنکور یکی از عوامل کلیدی تعیینکننده رتبه و انتخاب رشته داوطلبان است. ضریب سهمیه به ترتیب از ۰ تا ۵ درصد برای این مناطق تعیین میشود و این تفاوت باعث میشود عدالت آموزشی تا حدی رعایت شود و داوطلبان مناطق محروم نیز شانس مناسب داشته باشند.
آگاهی از جزئیات سهمیه مناطق و نحوه محاسبه نمره اصلاحشده، به داوطلبان کمک میکند که برنامهریزی دقیقتری برای انتخاب رشته داشته باشند و از ظرفیتهای سهمیه خود به بهترین شکل استفاده کنند. برای اطلاع از جدیدترین راهنماییها و تحلیلهای تحصیلی، کافی است کلمه مورد نظر خود را در سایت ما در بخش جستجو تایپ کنید و به مقاله مرتبط دسترسی پیدا کنید.