معرفی کامل رشته گفتار درمانی و 10 فرصت شغلی

رشته گفتار درمانی یکی از شاخههای مهم علوم توانبخشی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات گفتار، زبان، بلع و ارتباط میپردازد. این رشته نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی افرادی دارد که با مشکلات گفتاری یا زبانی روبهرو هستند، از کودکان گرفته تا بزرگسالان. گفتار درمانگران با استفاده از تکنیکهای علمی و درمانی، به مراجعان کمک میکنند تا تواناییهای ارتباطی خود را بازیابند یا تقویت کنند.
در این مطلب از سایت حسین بنائی قصد داریم به معرفی گفتار درمانی، بازار کار، مهارتهای لازم و مسیر تحصیلی آن بپردازیم تا دید کاملتری از این حرفه ارزشمند به دست آورید.
معرفی رشته گفتار درمانی
هر ساله تعداد زیادی از داوطلبان کنکور تجربی، متقاضی ورود به این رشته هستند که باعث رقابت بالایی میشود. تعداد دانشگاههای پذیرنده و ظرفیت آنها نیز نقش مهمی در پذیرش دارد. هرچند ظرفیتها به نسبت مناسباند، اما هر سال با تغییراتی همراه هستند.

نکته مهم دیگر، تغییرات ساختاری کنکور سراسری است؛ با حذف دروس عمومی، تمرکز اصلی بر دروس تخصصی تجربی و کسب درصد بالا در آنها قرار گرفته است. دروس با ضرایب بالاتر، تأثیر بیشتری در قبولی دارند.
رشته گفتار درمانی یکی از رشته های کنکور تجربی است. گفتاردرمانگران نقش مؤثری در ارتقای سلامت گفتار و زبان جامعه دارند و باید استانداردهای اخلاقی و حرفهای را در تمام مراحل کار رعایت کنند. وظایف اصلی آنها:
- مشاوره و آموزش به افراد و خانوادهها برای پیشگیری از اختلالات گفتار و زبان
- ارزیابی دقیق با استفاده از آزمونهای تاییدشده، تشکیل پرونده و ثبت شرح حال بیمار
- ارائه برنامه درمانی و ثبت روند پیشرفت گفتار و زبان
- ارجاع مراجعان به دیگر متخصصان در صورت نیاز
- نگهداری سوابق برای کارهای آماری، پژوهشی و ارائه گزارش به مراکز علمی
دروس رشته گفتار درمانی
رشته گفتار درمانی در مقطع کارشناسی شامل 128 واحد درسی است که از این تعداد، 20 واحد به دروس عمومی، 78 واحد به دروس تخصصی، 24 واحد به دروس کارآموزی و 6 واحد به دروس تخصصی اختیاری اختصاص دارد.
ترم اول | ترم دوم |
روانشناسی عمومی | رشد و تكامل گفتارو زبان |
آناتومی عمومی | آناتومی و نورو آناتومی دستگاه گفتار و شنوایی |
ژنتیک پزشكی | زبان شناسی |
اصول توانبخشی | روان شناسی رشد و تكامل |
مبانی آسیب شناسی گفتار و زبان | زبان انگلیسی عمومی |
بهداشت عمومی و كمكهای اولیه | تربیت بدنی ۲ |
زبان پیش دانشگاهی | اندیشه اسلامی ۲ |
اندیشه اسلامی ۱ | تفسیر موضوعی قرآن |
ادبیات فارسی | كارآموزی ۱ |
عرفان و اخلاق اسلامی | |
تربیت بدنی ۱ | |
ترم سوم | ترم چهارم |
رشد روانی حركتی و اختلالات آن | اخلاق حرفهاي در گفتاردرماني |
ارتودنسی در رابطه با گفتار | آنالیز آكوستیک گفتار |
شنوايي شناسی و روش های ارزيابي دستگاه شنوايی | اختلالات صداهای گفتار |
آواشناسي | اصطلاحات پزشكی |
اختلالات تكاملي زبان ۱ | زبان تخصصی |
روان پزشكي كودک و نوجوان | بیماری های اعصاب در ارتباط با اختالالت گفتار و زبان |
روان شناسي يادگیري | اختلالات تكاملی زبان |
فیزيولوژی و نوروفیزيولوژی دستگاه گفتار و شنوایی | بیماری های گوش و حلق و بینی و كاربرد جراحی در درمان آنها |
تاریخ تحلیلی صدر اسلام | بافت شناسي و آسیب شناسي دستگاه گفتار |
بازي درمانی | كارآموزی ۲ |
كارآموزی |

ترم پنجم | ترم ششم |
تختلالات تکاملی گفتار و زبان در آسیب شنوایی | اختلالات خواندن و نوشتن |
اختلال روانی گفتار | زبان پریشی (بزرگسال) |
اختلالات صوت | روانشناسی زبان |
آمار مقدماتی | روش تحقیق در آسیب شناسي گفتار و زبان |
اختلالات حرکتی گفتار در دوران رشد | اختلال تغذيه و بلع در نوزادان و كودكان |
روشهای ارتباطی مکمل و جایگزین در اختلالات گفتار و زبان | آشنايی با نظام های طبقه بندی بیماری و ناتوانی |
دانش خانواده و جمعیت | انقلاب اسلامی ایران |
تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران | کارآموزی در عرصه ۱ |
ارتباط شناسی سالمندان | |
مشاوره در گفتار درمانی | |
داروشناسی برای درمانگران گفتار و زبان | |
کارآموزی ۳ |
ترم هشتم | ترم هفتم |
پروژه | کارآموزی در عرصه ۲ |
کارآموزی در عرصه ۴ | کارآموزی در عرصه ۳ |
گرایش های رشته گفتار درمانی
رشته گفتار درمانی یکی از تخصصهای برجسته در حوزه توانبخشی است که به افرادی که علاقهمند به درمان اختلالات گفتاری، زبانی و ارتباطی هستند، این امکان را میدهد تا به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کنند. دارای ۶ گرایش است.

- دکترای گفتاردرمانی: ویژه افرادی که کارشناسی گفتاردرمانی دارند؛ فارغالتحصیلان دیگر رشتهها در مقطع ارشد، با داشتن مدرک کارشناسی گفتاردرمانی نیز مجاز به شرکت هستند.
- علوم اعصاب (Neuroscience): مناسب برای علاقهمندان به مطالعه سیستم عصبی و تاثیر آن بر گفتار، زبان و شناخت.
- سالمندشناسی (Gerontology) : بررسی مشکلات گفتاری، شناختی و تغذیهای مرتبط با سالمندان.
- سلامت در بلایا و فوریتها: گرایشی بینرشتهای برای متخصصان علوم پزشکی با هدف مداخلات توانبخشی در شرایط بحرانی.
- مشاوره توانبخشی (Rehabilitation Counseling) : متمرکز بر ارائه خدمات مشاورهای به افراد دارای ناتوانیهای جسمی، روانی یا گفتاری.
- مهندسی پزشکی (Biomedical Engineering): مناسب برای توسعه فناوریهای کمکدرمانی و ابزارهای ارتباطی برای افراد دارای اختلالات گفتاری.
- رشتههای بینرشتهای و نوظهور مرتبط با توانبخشی: شامل ترکیبهایی از حوزههای علوم شناختی، روانشناسی زبان، آسیبشناسی گفتار و زبان، و فناوریهای نوین.
رشته گفتار درمانی مناسب چه کسانی است؟
این رشته به طور خاص برای افرادی مناسب است که علاوه بر علاقه به علوم پزشکی و توانبخشی، دارای ویژگیهای شخصیتی خاصی هستند. ویژگیهای ضروری برای موفقیت در رشته گفتار درمانی:
- صبور بودن و تحمل فرآیندهای طولانی درمان
- توانایی بالا در برقراری ارتباط مؤثر
- آشنایی با لهجههای مختلف و فرهنگهای متنوع
- تسلط به تلفظ صحیح و دقیق واژگان
- خلاقیت و انعطافپذیری در روشهای درمانی
- سلامت روانی و جسمی
- تسلط به زبانهای دیگر (بهویژه انگلیسی)
بازار کار رشته گفتار درمانی چگونه است؟
رشته گفتار درمانی یکی از حوزههای پرکاربرد علوم پزشکی با تقاضای قابل توجه در بازار کار است. با این حال، نبود برنامهریزی جامع و استفاده ناکافی از ظرفیتهای دانشآموختگان باعث شده تا برخی فارغالتحصیلان در مشاغل غیرمرتبط و با درآمد پایین مشغول به کار شوند.

با وجود این چالشها، تقویت رزومه، کسب مهارتهای تخصصی و تجربه بالینی میتواند زمینهساز اشتغال در موقعیتهای شغلی مناسب با درآمد خوب باشد. به گفته وزارت بهداشت، انتظار میرود طی ۵ سال آینده کیفیت آموزش نظری، عملی و بالینی در این رشته افزایش یابد و در افق ۱۰ ساله نیز شاهد ارتقاء خدمات تخصصی گفتاردرمانی باشیم. این چشماندازها نویدبخش بازار کاری روشن برای علاقهمندان به این حوزه است.
۱۰ شغل مرتبط با رشته گفتار درمانی
دانشآموختگان این رشته میتوانند در نقشهای متنوعی مشغول به فعالیت شوند. برخی از مهمترین مشاغل و محلهای خدمت عبارتند از:
- تشخیص و ارزیابی اختلالات گفتار، زبان و بلع
- ارائه خدمات درمانی به بیماران مبتلا به اختلالات گفتار و زبان
- مشاوره به خانوادههای افراد دارای اختلال گفتاری
- همکاری با تیم توانبخشی و سایر متخصصان حوزه سلامت
- شناسایی عوامل موثر در بروز یا بهبود اختلالات گفتاری
- ارائه خدمات در کلینیکهای توانبخشی و مراکز درمانی
- فعالیت در بخشهای گوش، حلق و بینی، نورولوژی، روانپزشکی و اطفال بیمارستانها
- اشتغال در مراکز ویژه مانند مدارس استثنایی و مهدکودکهای ویژه
- ارائه خدمات گفتاردرمانی در منزل برای بیماران خاص
- تأسیس دفتر یا مرکز گفتاردرمانی خصوصی
درآمد رشته گفتار درمانی در ایران جهان چقدر است؟
بر اساس آمار اداره کار آمریکا، تا سال ۲۰۳۱ رشد شغلی این رشته ۲۱ درصد پیشبینی شده که سریعتر از میانگین سایر مشاغل است. هر سال حدود ۱۴۰۰۰ فرصت شغلی جدید ایجاد میشود. ۱۰ دانشگاه برتر جهان در این رشته شامل جان هاپکینز، کلمبیا، آکسفورد، کمبریج، استنفورد، UCLA، UCL، دوک، بریتیش کلمبیا و تورنتو هستند. درآمد در کشورهای پیشرفته:
- آمریکا: بین ۵۸۴۵۶ تا ۱۲۶۸۷۹ دلار در سال، میانگین ساعتی ۴۳ دلار
- کانادا: بین ۷۳۶۷۱ تا ۹۲۷۳۴ دلار در سال، میانگین ساعتی ۴۱.۵۸ دلار
وضعیت رشته گفتار درمانی برای مهاجرت چگونه است؟
رشته گفتار درمانی یکی از رشتههای مناسب برای مهاجرت است، به ویژه به کشورهایی مانند کانادا، آمریکا، استرالیا و آلمان که نیاز بالایی به متخصصان این حوزه دارند. عواملی که این رشته را گزینهای عالی برای مهاجرت میسازند:

- درخواست بالا برای نیروی کار متخصص
- درآمد مناسب و رقابتی
- امکان استخدام فارغالتحصیلان حتی بدون سابقه طولانی
- پذیرش آسانتر در برنامههای مهاجرتی به دلیل کمبود نیرو
جمع بندی
رشته گفتار درمانی یکی از شاخههای مهم علوم توانبخشی است که به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات گفتار، زبان، صدا و بلع میپردازد. گفتاردرمانگران با استفاده از دانش تخصصی و تکنیکهای علمی به کودکان، بزرگسالان و سالمندانی که دچار مشکلات ارتباطی هستند کمک میکنند تا تواناییهای گفتاری و زبانی خود را بازیابند یا بهبود ببخشند. این رشته با توجه به نیاز روزافزون جامعه به خدمات توانبخشی و اهمیت برقراری ارتباط مؤثر، از جایگاه و آینده شغلی مناسبی برخوردار است. برای انتخاب مسیر تحصیلی مناسب و درخشان همین حالا با ما تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی بهرهمند شوید.