معرفی کامل رشته فیزیوتراپی؛ دروس، گرایش، بازار کار و درآمد
رشته فیزیوتراپی یکی از شاخه‌های کاربردی علوم پزشکی است که با هدف بهبود سلامت جسمانی و حرکتی افراد به کار گرفته می‌شود. این رشته با بهره‌گیری از روش‌های علمی و درمان‌های غیرتهاجمی مانند تمرینات بدنی، الکتروتراپی و تکنیک‌های دستی، به درمان و پیشگیری از بیماری‌های حرکتی و اختلالات فیزیکی کمک می‌کند. فیزیوتراپی نه فقط در بهبود کیفیت زندگی بیماران مؤثر است بلکه نقشی کلیدی در بازتوانی پس‌از آسیب‌ها، جراحی‌ها و بیماری‌های مزمن ایفا می‌کند.
در این مقاله، تیم حرفه‌ای آقای حسین بنائی همراه شما خواهند بود تا به تمامی ابهامات و سؤالات شما در مورد رشته فیزیوتراپی، مشابه سایر رشته‌های مرتبط، پاسخ دهند. با ما همراه ما باشید.
معرفی رشته فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از شاخه‌های محبوب گروه علوم تجربی و زیرمجموعه رشته‌های توانبخشی است که داوطلبان بعداز قبولی در کنکور تجربی می‌توانند وارد آن شوند. رشته فیزیوتراپی به‌صورت بومی‌گزینی قطبی پذیرش می‌شود و طول دوره تحصیل آن چهار سال است.
فیزیوتراپیست‌ها به افراد دچار مشکلاتی نظیر بیماری‌های روماتیسمی، آسیب‌های مفصلی یا مشکلات جسمی ناشی از حوادث و تصادفات کمک می‌کنند. هدف اصلی این رشته، بازگرداندن توان حرکتی و بهبود کیفیت زندگی بیماران است.
دروس رشته فیزیوتراپی
رشته فیزیوتراپی در مقطع لیسانس شامل132 واحد درسی است که در 8 ترم ارائه می‌شود. این واحدها در 4 بخش اصلی دسته‌بندی شده‌اند: دروس عمومی ( 24واحد)، پایه ( 41واحد)، تخصصی ( 43واحد) و کارورزی (24 واحد):
| دروس عمومی | دروس پایه |
| اندیشه اسلامی 1 | فیزیولوژی عمومی |
| اندیشه اسلامی2 | فیزیولوژی عصب و عضله |
| تاریخ فرهنگ و تمدن ایران | تشریح سر و گردن |
| انقلاب اسلامی | تشریح تنه |
| تفسیر موضوعی قرآن | تشریح اندام تحتانی |
| اخلاق اسلامی | تشریح اندام فوقانی |
| دانش خانواده و جمعیت | تشریح اعصاب |
| تاریخ تحلیلی صدر اسلام | آناتومی اعصاب |
| تربیت بدنی1 | آناتومی سطحی بدن |
| تربیت بدنی2 | آسیب شناسی |
| ادبیات فارسی | بافت شناسی |
| ژنتیک | |
| روانپزشکی | |
| روانشناسی عمومی و بیماران | |
| بیماری های مغز و اعصاب | |
| بیماری های قلبی عروقی و تنفسی | |
| بیماری های روماتیسمی و پوستی | |
| رادیولوژی | |
| جراحی عمومی | |
| کمک های اولیه |
| دروس تخصصی | دروس کارآموزی |
| فیزیوتراپی در بیماری‌های جراحی | کارآموزی در عرصه مشاهده بالینی (102 ساعت) |
| الکتروتراپی حرارتی | کارآموزی در عرصه سالمندان (102 ساعت) |
| الکتروتراپی الکتریکی | کارآموزی در عرصه بیماری های قلب و عروق (102 ساعت) |
| اصول تمرین درمانی | کارآموزی در عرصه بیماری های ارتوپدی 1 (102 ساعت) |
| کینزیولوژی و بیومکانیک 1 | کارآموزی در عرصه بیماری های ارتوپدی 2 (102 ساعت) |
| کینزیولوژی و بیومکانیک 2 | کارآموزی در عرصه بیماری های کودکان |
| کینزیولوژی و بیومکانیک3 | کارآموزی در عرصه بیماری های پوستی و روماتیسمی |
| روش های اختصاصی تمرین درمانی | کارآموزی در عرصه ترمیم و سوختگی |
| تمرین درمانی در بیماران فلج نیمه بدن | کارآموزی در عرصه بیماری های مغز و اعصاب1 ( 102 ساعت) |
| تمرین درمانی در بیماران فلج مغزی | کارآموزی در عرصه بیماری های مغز و اعصاب 2 (102 ساعت) |
| وسایل کمکی و اندام‌های مصنوعی | کارآموزی در عرصه مستقل( 204ساعت) |
| درمان‌های دستی 1(ماساژ) | |
| درمان‌های دستی 2(موبیلیزاسیون) | |
| ارزشیابی دستگاه عضلات | |
| درمان مبتنی بر شواهد (EBP) |
گرایش‌های رشته فیزیوتراپی در مقطع کارشناسی ارشد
فیزیوتراپی در مقطع کارشناسی ارشد، فرصت‌های متنوعی را برای دانشجویان فراهم می‌کند تا در زمینه‌های تخصصی پیشرفته‌تری فعالیت کنند. این گرایش‌ها عبارت‌اند از:
- فیزیوتراپی ورزشی: برای علاقه‌مندان به درمان و پیشگیری از آسیب‌های ورزشی طراحی شده است. دانشجویان با تکنیک‌های نوین توانبخشی ورزشی آشنا شده و در بهبود عملکرد ورزشکاران نقش ایفا می‌کنند.
- مدیریت توانبخشی: این رشته به مدیریت مراکز و توسعه سیاست‌ها و برنامه‌های توانبخشی می‌پردازد. هدف آن بهبود کیفیت خدمات توانبخشی در سطح جامعه است.
- ارگونومی: ارگونومی به مطالعه تعامل انسان و محیط‌کار می‌پردازد. متخصصان این حوزه، محیط‌های کاری را بهینه‌سازی می‌کنند تا سلامت و بهره‌وری کارکنان حفظ شود.
- فیزیک پزشکی: این گرایش به یافتن کاربرد اصول فیزیک در فناوری‌های پزشکی مانند MRI و دستگاه‌های درمانی می‌پردازد.
- فیزیولوژی: تمرکز این رشته بر عملکرد اندام‌ها و سیستم‌های بدن در شرایط مختلف مانند فعالیت بدنی یا بیماری است.
- علوم تشریحی: این گرایش از رشته فیزیوتراپی به بررسی دقیق ساختار بدن انسان می‌پردازد و برای تدریس، پژوهش و کاربردهای کلینیکی مفید است.
- سلامت سالمندی: با افزایش جمعیت سالمندان، به تحلیل روش‌های بهبود کیفیت زندگی و ارتقای سلامت در افراد مسن تمرکز دارد.
ادامه تحصیل در رشته فیزیوتراپی چگونه است؟
فارغ‌التحصیلان کارشناسی می‌توانند در مقطع ارشد در رشته‌های فیزیوتراپی یا فیزیوتراپی ورزشی ادامه دهند که پذیرش آن‌ها محدود به دارندگان مدرک لیسانس فیزیوتراپی است. این موضوع رقابت را به دانش‌آموختگان همین رشته محدود می‌کند. طول دوره کارشناسی ارشد فیزیوتراپی 2سال است و دفاع از پایان‌نامه باید تا پایان ترم چهارم انجام شود.
در مقطع دکتری (PhD) نیز، 7دانشگاه در کشور این رشته را ارائه می‌دهند و سالانه حدود 30دانشجو پذیرش می‌شوند. با وجود این، فرصت‌های جذب هیئت‌علمی محدود است؛ زیرا تعداد دانشگاه‌های ارائه‌دهنده این رشته کم است. بسیاری از اساتید علاوه بر تدریس در دانشگاه، در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها نیز مشغول به کار هستند.
گرایش‌های دکتری رشته فیزیوتراپی
تحصیل در رشته فیزیوتراپی در مقطع دکتری 4تا 5سال به طول می‌انجامد و دانشجوی ارشد میتواند هرکدام از این شاخه‌ها را برای دکترا انتخاب کند:
- دکتری فیزیوتراپی: پیشرفته‌ترین سطح تحصیل در حوزه فیزیوتراپی و توانبخشی.
- علوم و فناوری‌های تصویربرداری پزشکی: تمرکز بر تحلیل تصاویر پزشکی، به‌ویژه تصویربرداری عصبی.
- علوم اعصاب: مطالعه تخصصی عملکرد و اختلالات سیستم عصبی.
- بیولوژی تولیدمثل: پژوهش در زمینه درمان ناباروری و سیستم تولیدمثل.
- فیزیولوژی ورزشی: بررسی علمی ارتباط بین ورزش و عملکرد بدن.
- سالمندشناسی: ارتقای کیفیت زندگی سالمندان.
- مهندسی پزشکی (بیوالکتریک): توسعه فناوری‌های الکترونیکی در پزشکی.
- علوم سلولی کاربردی: تحقیق در سطح سلولی برای درمان‌های نوین.
- مهندسی بافت: بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده بدن.
- تشریحی: پژوهش پیشرفته درباره ساختار بدن انسان.
- مشاوره توانبخشی: کمک به بیماران برای بازیابی توانایی‌های جسمی و روانی.
- ارگونومی: بهینه‌سازی محیط‌های کاری برای کاهش آسیب‌ها.
- پزشکی مولکولی: مطالعه و درمان بیماری‌ها در سطح مولکولی.
- نانوفناوری پزشکی: استفاده از فناوری نانو برای درمان و تشخیص بیماری‌ها.
- بهداشت حرفه‌ای: تمرکز بر سلامت کارکنان در محیط‌های کاری.
- کاردرمانی: توانبخشی بیماران برای زندگی مستقل.
- علوم بیومدیکال مقایسه‌ای: بررسی سیستم‌های بیولوژیکی برای درمان‌های پیشرفته.
- فیزیولوژی: مطالعه عملکرد سیستم‌های بدن در شرایط مختلف.
رشته فیزیوتراپی برای چه کسانی مناسب است؟
رشته فیزیوتراپی مانند رشته داروسازی برای افرادی مناسب است که به کمک به دیگران، برقراری ارتباط مؤثر با بیماران و یادگیری علوم زیست‌شناسی و فیزیک علاقه دارند. براساس تست شخصیت‌شناسی MBTI، تیپ‌های ENFP، INFP، ESFJ، ESFP و ISFP اغلب در این رشته موفق‌تر هستند، اما تلاش و علاقه فردی مهم‌تر از تیپ شخصیتی است؛ بنابراین:
- تسلط بر زیست‌شناسی و فیزیک ضروری است.
- توانایی انجام حرکات فیزیکی یا جابه‌جایی بیماران در برخی موارد لازم است.
- ایجاد اعتماد و همدلی با بیماران اهمیت زیادی دارد.
- درمان بیماران نیازمند زمان و استمرار داشتن است.
مزایا و معایب رشته فیزیوتراپی
این رشته برخلاف رشته پرستاری به‌علت محیط کاری امن و به‌دور از استرس، آرامش روانی بالایی برای شاغلان فراهم و فرصت‌های شغلی متعددی با درآمد مطلوب ارائه می‌دهد. امکان تأسیس کلینیک شخصی نیز به فیزیوتراپیست‌ها استقلال کاری می‌بخشد. مدت زمان کوتاه‌تر تحصیل در مقایسه با سایر رشته‌های پزشکی، امکان ورود سریع‌تر به بازار کار را مهیا می‌کند.
اما از معایب رشته فیزیوتراپی می‌توان گفت:
- احتمال آسیب بدنی برای فرد: فیزیوتراپیست‌ها به‌دلیل ماهیت فیزیکی کار خود ممکن است دچار آسیب‌های بدنی مانند کمردرد، فشار بر عضلات و مفاصل شوند.
- حجم بالای دروس: دانشجویان این رشته باید حجم زیادی از مطالب تئوری و عملی را بیاموزند که فشار تحصیلی زیادی ایجاد خواهد کرد.
- فرصت‌های محدود برای بورسیه تحصیلی: در مقایسه با برخی رشته‌های دیگر، امکان دریافت بورسیه تحصیلی در این حوزه کمتر است، به‌ویژه برای تحصیل در مقاطع بالاتر در خارج از کشور.
- نیاز به تعامل فیزیکی زیاد: این رشته نیازمند تعامل مستقیم و مداوم با بیماران است که برای برخی افراد خسته‌کننده یا چالش‌برانگیز خواهد بود.
- چالش‌های حرفه‌ای در شرایط دشوار: فیزیوتراپیست‌ها گاهی با بیماران دارای شرایط پیچیده و سخت مواجه می‌شوند که احتمال دارد بار روانی و جسمانی زیادی به همراه داشته باشد.
بازار کار رشته فیزیوتراپی چگونه است؟
باتوجه‌به تعداد کم فارغ‌التحصیلان فیزیوتراپی و محدودیت دانشگاه‌های ارائه‌دهنده ( 15دانشگاه دولتی)، این رشته درحال‌حاضر بازار کار نسبتا خوبی دارد. با افزایش میانگین سنی جمعیت ایران و نیاز بیشتر به خدمات توانبخشی، تقاضا برای فیزیوتراپیست‌ها درحال رشد است.
به‌علاوه، در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا و استرالیا، بازار کار رشته فیزیوتراپی بسیار پررونق است و رشد استخدامی آن از میانگین سایر مشاغل بیشتر است.
درآمد رشته فیزیوتراپی در ایران چقدر است؟
فیزیوتراپیست‌های ماهر که روابط کاری قوی دارند و خدمات باکیفیتی ارائه می‌دهند، شانس بیشتری برای افزایش درآمد دارند؛ اما در کل درآمد فیزیوتراپیست‌ها به عوامل زیر بستگی دارد:
- داشتن مطب شخصی (و محل آن) یا کار در مراکز درمانی
- میزان مهارت، تخصص و برخورد حرفه‌ای با بیماران
- همکاری و ارتباط موثر با پزشکان متخصص (به‌ویژه ارتوپدی و نوروسرجری)
- میزان رضایت بیماران و تبلیغات مثبت آن‌ها
جمع‌بندی
رشته فیزیوتراپی یکی از شاخه‌های پرطرفدار علوم پزشکی است که به پیشگیری، درمان و توانبخشی اختلالات حرکتی و جسمانی می‌پردازد. فارغ‌التحصیلان آن با بهره‌گیری از دانش تخصصی و مهارت‌های عملی خود، نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا می‌کنند. این رشته به‌دلیل بازار کار مناسب، فرصت‌های شغلی گسترده و امکان ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر، مورد توجه بسیاری از داوطلبان قرار گرفته است.
برای قبولی در این رشته و آشنایی بیشتر با جزئیات آن، پیشنهاد می‌کنیم برنامه‌ریزی دقیق داشته باشید و از منابع معتبر استفاده کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره درباره هر رشته دانشگاهی، با شماره‌های موجود در سایت تماس بگیرید.